MediaSfera
Vaskrs je najveći hrišćanski praznik i slavi se u spomen na dan kada je Gospod Isus Hristos vaskrsao iz mrtvih, pobedio smrt i ljudima darovao večni život. Po hrišćanskom verovanju, to se desilo trećeg dana posle njegove smrti, uklјučujući i dan smrti.
Iz teološke perspektive, Vaskrs predstavlјa najvažniji hrišćanski praznik, a njime se izražava radost zbog konačne pobede sina Božjeg nad smrću i progonstvom.
Vaskrs je najveći hrišćanski praznik jer suština hrišćanskog učenja označava Hristovo vaskrsnuće iz mrtvih, kao pobeda vere i života nad smrću.
Vaskrs i vaskrsenje su crkvenoslovenski nazivi (srpska redakcija), dok su Uskrs i uskrsnuće narodni oblici.
Na Uskrs se skidaju oltarske dveri da bi se time pokazalo da je Isus Hristos, po crkvenom učenju, uskrsnućem pobedio smrt i otvorio rajska vrata. Isus je raspet u petak, subotu je preležao u grobu, u Josifovom vrtu, a u nedelju zorom, osetio se snažan zemljotres i anđeo Božji sleteo je na grob. Stražari koji su čuvali grob, u strahu su popadali kao mrtvi, a Isus vaskrsao.
Cela nedelja uskršnjeg praznika zove se Svetla nedelja, i tada se pevaju radosne crkvene pesme.
Određivanje datuma Vaskrsa
Na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. godine, kojim je rukovodio car Konstantin, utvrđeno je pravilo da se Vaskrs praznuje posle jevrejskog praznika Pashe, prve nedelje posle punog meseca, koji pada na sam dan prolećne ravnodnevice ili neposredno posle nje, nikada pre.
Na prvi pogled određivanje datuma deluje jednostavno: “Vaskrs pada u prvu nedelju, nakon punog Meseca, posle prolecne ravnodnevice”. Pravoslavna crkva ovome dodaje i to da Vaskrs ne može biti pre jevrejske Pashe. Prema verskoj tradiciji datum Uskrsa se bira tako da odgovara astronomskim uslovima koji su navodno vladali 30. godine pre nove ere, kada je Hrist razapet i vaskrsnuo. O danu u nedelje kada se to dogodilo vodile su se velike rasprave u ranim hrišćanskim zajednicama, ali je na kraju dogovoreno da to bude nedelja, što je bio prvi jevrejski radni dan nakon Šabata. Kod pravoslavnih hrišćana Vaskrs najranije može da padne 4. aprila, a najkasnije 8. maja, a kod zapadnih hrišćana uvek pada između 22. marta i 25. aprila. U Jevanđelju po Jovanu stoji “u prvi dan sedmice dođe Marija Magdalena na grob rano dok još beše mrak i vide da je kamen dignut sa groba” (20,1).
Do 16. veka svi hrišćani su Vaskrs slavili istog datuma. Iz istorijskih razloga datum Vaskrsa za sve pravoslavce određuje Jerusalimska patrijaršija, koja se i dalјe drži Julijanskog kalendara, pa i crkve koje inače koriste Gregorijanski kalendar, kao što su Grčka i Rumunska slave Vaskrs po Pravoslavnoj pashaliji (način određivanja datuma praznovanja Vaskrsa), i nema veze ni sa Julijanskim ni sa Gregorijanskim kalendarom.
Osnov za ovo se nalazi u Jevanđeljima. Pasha je praznik koji traje 7 dana i obeležava egzodus Jevreja iz Egipta. Tajna večera je, prema predanju, bila upravo vezana za ovaj jevrejski praznik, a kako je ona bila pre raspeća, ni Vaskrs ne može da bude pre Pashe.
Beli anđeo objavio vaskrsnuće
Prema Jevanđeljima, Isus je ustao iz mrtvih trećeg dana nakon svog raspeća. Kada je Isus skinut s krsta i položen u grob, nadgrobni kamen je zapečaćen, a spolja je postavljena straža kako niko ne bi mogao da prđe grobu. U nedelju rano, pre zore Hristos je vaskrsao. On je oživeo i prošao kroz kamenu ploču groba, a da stražari to nisu ni primetili.
U zoru kada su na Golgotu došle žene mirosnice, koje su nosile mirisno ulje s namerom da njime pomažu mrtvo Svetiteljevo telo, zemlja se zatresla, jer anđeo Božiji doleteo s neba i odvalio kamen s groba i seo na njega (to je onaj Beli anđeo s freske u manastiru Mileševa). Jevanđelje po Mateju kaže da se anđeo pojavio pored Isusove grobnice, koja je bila otvorena i prazna, i objavio njegovo vaskrsnuće Mariji Magdalini i „drugoj Mariji“. Pred okupljenim učenicima pojavio se veče nakon svog vaskrsnuća. Dela apostolska govore da se Isus pojavljivao pred različitim ljudima na različitim mestima tokom sledećih četrdeset dana.
Hristos Vaskrse, Vaistinu Vaskrse
Prvo uskršnje jaje čuva se godinu dana – i ono se naziva čuvarkuća. Domaćin prvi uzima jedno jaje, a za njim svi ukućani. Tad nastane veselje i takmičenje čije je jaje najjače. To predstavlja veliku radost za decu.
Prilikom tucanja izgovara se „Hristos Vaskrse„ i potvrđuje „Vaistinu Vaskrse„. Na Vaskršnje jutrenje zvone sva crkvena zvona, a narod sa sveštenikom ide u Litiju oko crkve. Toga dana završava se post koji traje sedam nedelja ili 49 dana i najduži je post u pravoslavnom kalendaru.
Vaskršnje slavlje
Ponoćnom Vaskršnjom liturgijom završavaju se dani žalosti i počinje praznik Vaskrsenja. Sveštenici u pravoslavnim hramovima se u znak vaskršnje radosti i pobede nad smrću presvlače u svete odežde i u osvetljenoj crkvi čitaju Jevanđelje o radosnoj vesti anđela.
Početak vaskršnjeg slavlja oglašava se zvonima na pravoslavnim hramovima koja prvi put zvone posle dana žalosti kada se, umesto liturgija, služe carski časovi, a bogosluženja najavljuju drvenim klepalima.
Narod u hramovima odgovara molitvom na horsko pojanje anđela i sa upaljenim voštanicama iščekuje Vaskrsenje, najradosniji praznik pobede života nad smrću koji je osnova hrišćanske vere. Ovaj obred se poštuje u svim pravoslavnim hramovima, a u Jerusalimu se sva događanja vezuju za crkvu Groba Hristovog, gde vernici svake godine na Veliku subotu prisustvuju čudotvornoj pojavi „blagodatnog ognja“.
Patrijarh Srpski Porfirije služiće u nedelju vaskršnju liturgiju u Hramu Svetog Save sa početkom u 9 časova.
Ponoćnu vaskršnju liturgiju u Hramu svetog Save služio je episkop remezijanski Stefan, objavljeno je sajtu Hrama.
Dodaj komentar