MediaSfera
Danas se navršava 82 godine od kako je 6. aprila 1941. bombardovanjem Beograda, Nemačka napala Kraljevinu Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu. Hrabri piloti Šestog lovačkog puka su ušli u istoriju, jer su 6. i 7. aprila kao orlovi branili svoj glavni grad od najezde hitlerovih ‘flug-cojg’-formacija. Oni su istinski vitezovi beogradskog neba, a tradicija se prenosi pokoljenjima, pa i na generaciju sadašnjih pilota-lovaca.
Bila je nedelja, 6. april 1941. godine, 6.30 ujutru, bez objave rata, sile Trećeg rajha napale su Kraljevinu Jugoslaviju. Iz nemačkih aviona na Beograd je izručeno 440 tona bombi. Vojnim pučem 27. marta 41. Jugosloveni su pokazali da su protiv pakta sa Silama Osovine. To je bio razlog da lično Hitler naredi da se Beograd napadne.
Pilotima braniocima, koji su zajedno sa jedinicom protivvazdušne odbrane branili Beograd od napada iz vazduha, na Zemunskom keju podignut je spomenik, gde im se svake godine odaje počast.
Uoči početka rata, piloti elitnog Šestog lovačkog puka slobodno veče proveli su u kafani Zora u centru prestonice. Ona i danas, crno belim fotografijama na zidovima, čuva uspomenu na njih. Tada velika zvezda, sada legendarna Divna Kostić, svojom pesmom je uveselјavala okuplјene vojnike. Pristala je sa im peva celu noć, i to na veresiju.
Jedan sat posle ponoći, 6. aprila 1941. u kafani Zora zazvonio je telefon, komanda je tražila komandanta eskadrile Miloša Žunića, naređenje je bilo da odmah dođe na zemunski aerodrom, jedanaestorica pilota, odavde su otišla pravo u borbe sa nemačkom avijacijom.
Eskadrila predvođena komandirom Žunjićem vinula se u vazdušnu borbu sa svojih 7 od 10 lovaca (motor aviona potporučnika Kovača bio je u kvaru, a kapetan Nikolić i potporučnik Bošković su patrolirali). U vazdušnoj borbi, piloti jugoslovenske avijacije uspeli su da obore čak 47 nemačkih aviona.
Gotovo svi jugoslovenski piloti su poginuli. JKRV i protivvazdušna odbrana su 6. i 7. aprila uspeli da obore između 90 i 100 neprijatelјskih aviona, dok je JKRV u samo prva dva dana izgubio 24 aviona u odbrambenim misijama i 40 na zemlјi.
Jugoslovenska odbrana
S obzirom na brojnost aviona koji su Nemci mogli odvojiti za invaziju, jugoslovenska protivvazdušna odbrana se pokazala potpuno preopterećenom. Kako je Beograd bio proglašnjen otvorenim gradom, oko njega nije bilo protivvazdušne odbrane, dok su avioni JKRV bili uglavnom zastareli. Prema spisku iz 1941, JKRV je imao oko 800 borbenih aviona, od toga 487 operativnih (od kojih je samo 150 bilo dovolјno spremno da se suprotstavi savremenim avionima Luftvafea).
Za odbranu Beograda određene su 1. vazduhoplovna lovačka brigada, čiji je komandant bio pukovnik Dragutin Rupčić, i 6. lovački puk sa sedištem u Zemunu. Komandant ovog puka je bio pukovnik Božidar Kostić; bio je sastavlјen od 32. lovačke grupe i 51. lovačke, čiji su komandanti bili majori Danilo Đorđević i Adum Romeo.
Deset avijatičara
Neprijatelј je bio zbunjen hrabrošću Jugoslovenskih pilota. Junaštvom se istakao pilot-lovac Dušan Borčić, koji se prvi vinuo u susret neprijatelјu i hrabro poginuo. U toj neravnopravnoj borbi izginuli su: Miloš Žunjić, Miho Klavora, Jovo Kapesić, Branislav Todorović, Karlo Štrebek, Milutin Petrov, Milivoje Bošković, Vladimir Gorup i Dobrica Novaković. Ovi hrabri piloti časno su branili Beograd. U znak sećanja na njih i poštovanje prema njihovom junaštvu jedna beogradska ulica, na Zvezdari nosi ime Ulica Deset avijatičara.
Zemunski aerodrom je bio jedan od prvih uništenih cilјeva, čime je nemačkim avionima data velika prednost u sledećim napadima.
Jugoslovenski piloti koji su branili nebo iznad Beograda pokazali su izuzetnu hrabrost i požrtvovanje što je izazvalo divlјenje i kod samog neprijatelјa. Jugoslovenski bombarderski pukovi su u više navrata uspešno bombardovali nemačke oklopne kolone koje su napredovale iz pravca Bugarske.
U svom „Odgovor na upućena mi ratnoistorijska pitanja“ koja je pisao kao ratni zarobljenik Aleksandar fon Ler ističe da je jugoslovenski otpor „bio umešan, veoma hrabar i ometao je jedinstvenost napada“. Velike smetnje pričinjavali su napadi jugoslovenskih dvomotornih bombardera na Grac i druga mesta. Dalje napominje da su naši avijatičari pružali osetan otpor: „Oni su bili vrlo vešto vođeni i uvek uspevali da se, uprkos jakoj nemačkoj nadmoćnosti, iznova prikupe na domaćim aerodromima“.
Prvi samoubilački napadi
Malo je poznata činjenica da su samoubilačke napade na protivničke avione, koji su inače u toku Drugog svetskog rata prvobitno bili pripisani ruskim pilotima, prvi put izveli jugoslovenski piloti tokom Aprilskog rata. Ti heroji bili su piloti iz 36. vazduhoplovne grupe Petog lovačkog puka, čija je baza bila na letelištu Režanovačka kosa kod Kumanova.
Nesebičan doprinos odbrani neba nad Kraljevinom Jugoslavijom dala je i protivavionska odbrana čiju su efikasnost imali prilike da osete na svojoj koži i neki on najpoznatijih nemačkih pilota asovi.
Avion Hans Joakima Marseja pogođen je prilikom napada u brišućem letu na aerodrom Lajbah na jugoslovenskoj teritoriji, ali je uspeo da se vrati u bazu, dok je avion nemačkog asa i nosioca Viteškog krsta Herberta Ilefelda oboren iznad niškog aerodroma dejstvom protiv-vazdušne odbrane.
Iako herojski, otpor JKRV je brzo utihnuo. Zahvalјujući izdajstvu i petoj koloni koja je sa zemlјe navodila nemačke avione, pomoćna letišta naše avijacije su postepeno uništavana.
Ono malo aviona što je preostalo uništile su njihove posade da ne bi pali neprijatelјu u ruke.
Neki od vazduhoplovaca pokušali su da prelete u SSSR i Grčku ne bi li nastavili borbu, ali je najveći deo izginuo u avionskim nesrećama zbog izuzetno loših vremenskih uslova. Oni koji su uspeli, nastavili su sa borbom u sklopu savezničkih vazduhoplovnih snaga.
Dodaj komentar