MediaSfera
21. februara se obeležava Međunarodni dan maternjeg jezika. Ovaj dan redovno proslavljaju zemlje članice Uneska kako bi promovisale jezičnu i kulturnu raznolikost, te multilingvizam. Osnovni cilj je da se podigne svest o značaju maternjeg jezika i višejezičnosti.
Generalna skupština Uneska proglasila je 1999. godine Dan maternjeg jezika, kao sećanje na studente koji su 21. februara 1952. godine ubijeni u Daki, u istočnom Pakistanu, danas Bangladešu, jer su protestovali zato što njihov maternji jezik nije proglašen za zvanični.
Pravo na upotrebu maternjeg jezika je jedno od osnovnih ljudskih prava. Maternji jezik je deo kulturnog identiteta naroda, tačka prepoznavanja, različitosti ali i tolerancije i razumevanja. Jezik je najmoćnije sredstvo komunikacije, služi međusobnom sporazumevanju i dijalogu. Briga o maternjem jeziku je način dokazivanja svesti kulturne elite naroda o vlastitom identitetu, ali i veoma osetlјivo mesto tolerancije iste te elite prema drugom.
Srpski jezik je zvaničan jezik u Srbiji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini, a procenjuje se oko 12 miliona lјudi govori srpski jezik, koji je standardizovan, sa gramatikom, rečnicima, institucionalnom podrškom. Takođe je manjinski jezik u državama centralne i istočne Evrope.
Za srpski jezik je karakteristična dvoazbučnost: srpska ćirilica (prioritetno srpsko pismo) i srpska latinica, koju su reformisali Vuk Karadžić i Đura Daničić).
U Ginisovoj knjizi rekorda nalazi se i najduža srpska reč, sa 22 slova. To je prestolonaslednikovica- žena prestolonaslednika.
Srbija je 2006. godine ratifikovala Evropsku povelju o regionalnim i manjinskim jezicima, a kada je u pitanju srpski jezik, lingvisti smatraju da bi trebalo više da se brinemo o svom maternjem jeziku, o razvijanju jezičke kulture, očuvanju tradicije, kao i da su nam potrebna novija izdanja pravopisa, rečnika i ostalih normativnih priručnika.
Na osnovu ove Povelјe, manjinskim jezicima u Srbiji ne preti opasnost od izumiranja. U službenoj upotrebi su, pored srpskog jezika, još 11 jezika nacionalnih manjina (albanski, bosanski, bugarski, mađarski, makedonski, rumunski, rusinski, slovački, hrvatski, crnogorski i češki) u 42 jedinice lokalne samouprave.
U Srbiji je registrovano više od 30 nacionalnih manjina (etničkih grupa), a zakoni u oblasti obrazovanja posebnu pažnju pridaju osiguravanju kvaliteta obrazovanja dece pripadnika manjinskih grupa.
Prema procenama, gotovo svakodnevno u svetu nestane po jedan jezik, a lingvisti prognoziraju da će od oko 6.000 jezika, do kraja 21. veka odumreti više od polovine, čak i do 90 odsto. Osnovno za preživlјavanje jezika jeste da se prenosi deci, da ima institucionalnu podršku, svoje pismo, da se neguje u školama.
Najviše su ugroženi jezici s malim brojem govornika od nekoliko stotina ili desetina, kao i jezici koji pripadaju malim zajednicama koje nisu civilizovane sa stanovišta zapadnih standarda i nemaju institucije, smatraju lingvisti.
Jezik koji govori najveći broj ljudi jeste mandarinski kineski jezik kojim govori 1.1 milijarda ljudi širom sveta, dok njerep govori samo četvoro ljudi u Nigeriji.
Stvari koje treba da znate o srpskom jeziku
Južnoslovenski jezik
Kako stoji u Gramatici, jezik Srba, zajedno sa jezikom Slovenaca, Hrvata, Crnogoraca, Bošnjaka, Bugara, Makedonaca i nekadašnjim staroslovenskim jezikom, pripada južnoj grani slovenskih jezika.
Novoštokavski standard
Za osnovu srpskog standardnog jezika uzet je štokavski dijalekat, koji razlikuje dva izgovora: ekavski i ijekavski.
Veći deo Srba govori ekavski, dok se ijekavski govori na krajnjem jugozapadu Srbije, u delu Hrvatske, u Bosni i Hercegovini (Republici Srpskoj) i u Crnoj Gori.
Postoje pokušaji, ali bez pravog jezičkog utemeljenja, da se ijekavski izgovor veže za jezike Hrvata, Bošnjaka i Crnogoraca.
Najvažnije osobine novoštokavskog standarda
Četvoroakcenatski sistem, gde dugi neakcentovani vokali mogu doći samo posle akcentovanih slogova.
Vuk Stefanović Karadžić
Srpski kulturni reformator, tvorac savremene srpske azbuke, književnog jezika i pravopisa.
Ćirilica
Tradicionalno pismo u srpskom jeziku, u obliku koji joj je dao Vuk Karadžić. Ima 30 slova u azbučnom redosledu, poreklom iz crkvenoslovenskog, a u daljoj perspektivi iz grčkog jezika.
Dodaj komentar