Na ovaj dan 1314. godine preminula je slavna srpska kralјica Jelena Anđeo

MediaSfera

Piše: Dejan Ristić, istoričar

Na ovaj dan daleke 1314. godine, u svom dvorcu u Brnjacima kod današnjeg Zubinog Potoka, preminula je slavna srpska kralјica Jelena Anđeo, supruga kralјa Stefana Uroša I Velikog (1243-1276).

Najobimniji istorijski izvor iz koga crpimo podatke o životu kralјice i svetitelјke jeste delo arhiepiskopa srpskog Svetog Danila II Pećkog (1324-1337) koje nosi naslov ,,Životi kralјeva i arhiepiskopa srpskihˮ.

,,Ova blagočestiva i hristolјubiva blažena gospođa Jelena bila od plemena fruškoga, kći slavnih roditelјa, koji su bili u velikom bogatstvu i slavi.ˮ

Na drugom mestu, u biografiji Jeleninog supruga, kralјa Stefana Uroša I Velikog, arhiepiskop srpski Sveti Danilo II Pećki će još jednom istaći da je ona bila od „fruškoga roda i od carskoga plemena’’.

Nekoliko nauci poznatih istorijskih izvora omogućavaju nam da tragamo za poreklom kralјice Jelene. Oni, pored ostalog, obuhvataju i dokumente napulјskog kralјa Šarla I od Anžua (1265-1285) koji je Jelenu u svojim pismima oslovlјavao sa ,,rođakaˮ (consanguinea nostra carissima, cognata nostra, affinis nostra carissima).

I dok prvi latinski termin (consanguinea) uglavnom implicira dalјe krvno srodstvo, drugi (cognata) može da se odnosi i na srodstvo preko braka, a treći (affinis) se prevashodno koristi da označi srodničke veze koje nisu poticale na krvnom, već na bračnom srodstvu. Dakle, kralј Šarl I prilično slobodno kralјicu Jelenu oslovlјava terminima koji sa jedne strane kao da ukazuju na njihovo krvno srodstvo, a sa druge ga potpuno isklјučuju.

Kralј Šarl II (1285-1309), najstariji sin Šarla I, bio je oženjen ugarskom princezom Marijom, kćerkom kralјa Stefana (Ištvana) V (1270-1272) iz dinastije Arpada, dok je supruga Jeleninog starijeg sina, kralјa Stefana Dragutina (1276-1282), bila Marijina rođena sestra Katalina.

Razlog zašto je kralј Šarl I od Anžua kralјicu Jelenu smatrao svojom rođakom lako se otkriva u okolnosti koja je, začudo, promakla i pojedinim starijim istoričarima.

Naprosto, najstariji sinovi napulјskog kralјa Šarla I od Anžua i srpske kralјice Jelene – kralј Šarl II i srpski kralј Stefan Dragutin – bili su oženjeni dvema rođenim sestrama (tj. bili su pašenozi).

Brak kralјa Šarla II i Marije Ugarske skloplјen je 1270. godine, dok je kralј Stefan Dragutin u brak sa njenom sestrom Katalinom stupio godinu ili dve ranije. Prepiska između kralјa Šarla I i kralјice Jelene nastala je tek posle 1272. godine, a s obzirom na to da su se oni prethodno preko brakova svojih sinova već orodili, postaje razumlјivo i zašto je napulјski vladar srpsku kralјicu nazivao svojom dragom „rođakom“.

Roditelјi kralјice Jelene bili su Jovan Anđeo, vojvoda Srema i grof od Kovina, i Matilda od Vijandena

Jovan Anđeo, sin vizantijskog cara Isaka II Anđela i Margarete Ugarske, kćerke ugarskog kralјa Bele III, rođen je pre 1205. godine. Margareta je bila sestra ugarskog kralјa Andrije II, kao i udovica vizantijskog cara Isaka II Anđela i Bonifacija od Monferata.

Nјegova supruga Matilda od Vijandena je, pak, bila kći Margarete od Namira i Anrija, grofa od Vijandena. Margaretini roditelјi bili su Petar od Kurteneja i Jolanda od Oksera i Navare.

Ovde je važno naglasiti i to kako je Margareta od Namira istovremeno bila bliska rođaka Balduina II, vladara tzv. Latinskog carstva, kao i Jolande od Kurteneja, druge supruge ugarskog kralјa Andrije II i srodnice Margarete Ugarske.

Detalјnije o poreklu, životu i značaju kralјice Jelene čitajte u knjizi istoričara Dejana Ristića pod naslovom ,,Mitovi srpske istorije“ u izdanju Vukotic Media.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter i LinkendIn nalogu