MediaSfera
Foto: Medin Halilović – Anadolu Agency
U porti crkve Svetih apostola Petra i Pavla, u narodu poznata kao Petrova crkva, počela su arheološka istraživanja, koja organizuje novopazarski Muzej „Ras“ u saradnji sa Institutom za arheologiju iz Beograda i Republičkim zavodom za zaštitu spomenika kulture.
Zaštitna iskopavnja se sprovode pre početka građevinskih radova na novom objektu, koji će narušiti autentičnost srednjovekovnog kompleksa lokaliteta koji je na UNESCO listi svetske kulturne baštine.
Proteklih dana u okviru kompleksa Petrove crkve u Rasu kod Novog Pazara arheolozi su tokom zaštitinih iskopavanja došli do nekoliko otkrića – ostataka nepoznate građevine, dvadesetak grobova, grnčariju, turski i austrijski novčići kovani u 16. i 17. veku. Otkriven je i jedan nadgrobni spomenik koji pripada nepoznatom igumanu manastira Studenica.
Ovo je četvrta faza arheoloških istraživanja na lokalitetu kod Petrove crkve, a prva samostalna Muzeja „Ras“. Ranija istraživanja obavljali su Narodni muzej (1956.-1962), Arhitektonski fakultet iz Beograda )1984.-1988.) i Zavod za zaštitu spomenika iz Kraljeva (2004.). Sve što je tada pronađeno nalazi se u muzejima van Novog Pazara.
Lokalitet je iznedrio brojne arheološke predmete tokom višegodišnjih iskopavanja, iz različitih perioda – praistorije, antike, srednjeg veka…
Tokom poslednjih iskopavanja otkriveni su ostaci građevine nepoznate namene. Arheolozi još uvek ne znaju iz kojeg razdoblja potiče i za šta je korišćena, ali najverovatnije potiče iz srednjeg veka. Dalja istraživanja i analize pružiće mogućnosti za odgovore na ova pitanja, pošto iskopavanja i dalje traju.
Prema rečima stručnjaka, većina podataka i informacija o Petrovoj crkvi, koje danas znamo, sakupljeni su tokom prvih arheoloških istraživanja.
Prilikom prvih istraživanja u prostoru same crkve, gde se nalaze ostaci ilirskog kneževskog tumula iz 5. veka p. n. e., nađeno je 92 predmeta u zlatu i ćilibaru i, kao najznačajniji i najvredniji eksponati, čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu.
Petrova crkva (Svetih apostola Petra i Pavla) udaljena je dva kilometra od centra Novog Pazara, kao deo kompleksa Stari Ras sa Sopoćanima od 1979. godine je na listi UNESCO-ovr svetske baštine.
Najstariji spomenik crkvene arhitekture u Srbiji
Crkva Svetih apostola Petra i Pavla, poznatija kao Petrova crkva, je najstariji akrivni verski objekat u Srbiji. Potiče iz 8. veka, možda i iz ranijeg perioda, a izgrađena je povrh praistorijske pogrebne humke iz gvozdenog doba.
Petrova crkva, koja se nalazi na dva kilometra severno od Novog Pazara, na ušću reka Deževe u Rašku, bila je prvobitno sedište Raške eparhije. U vreme velikog župana Stefana Nemanje bila je ne samo centar crkvenog života srednjovekovne Srbije, nego i mesto važnih istorijskih događaja. U njoj je Stefan Nemanja kršten i po pravoslavnom obredu, tu je na saboru 1197. predao presto sinu – budućem prvom srpskom kralju Stefanu Prvovenčanom, a u Petrovoj crkvi je i zamonašen.
Crkva ima osnovu rotonde sa upisanim četvorolistom i prema načinu gradnje slična je hramovima sa prostora Primorja, Gruzije, Jermenije i Italije iz vremene od 7. do 9. veka. Usled prepravki i dograđivanja postala je jedinstvena, što je bio jedan od razloga što se u okviru zaštićene celine Stari Ras od 1979. nalazi na Uneskovoj listi. U njenoj unutrašnjosti u kojoj se Nemanjina krstionica sad posmatra kroz „vitrinu“ na podu, razlikuju se tri sloja živopisa nastala od 9. do 13. veka, koja prate istoriju graditeljskih promena na hramu.
Do 18. veka, kad je pripojena Prizrenskoj eparhiji, Petrova crkva bila je u rangu mitropolije. Tokom 19. veka jedno vreme bila je pretvorena u tursku barutanu, ali je posle Prvog balkanskog rata opet postala bogomolja. Okužena je pravoslavnim grobljem koje je formirano u više fraza – tokom 12. i 13. veka, kao i od 16. do 19. veka. Na njemu počiva i Blažena Stojna – monahinja Jefimija, čiji se kult posebno neguje u manastiru Devič.
Dodaj komentar