Kako se Mačva odužila Arčibaldu Rajsu

MediaSfera

Pre tačno devedeset godina umro je doktor Arčibald Rajs koji je istraživao zločine nad srpskim stanovništvom u toku Prvog svetskog rata. Devet decenija od njegove smrti, stanovnici Mačve i Podrinja ne zaboravljaju šta je švajcarski kriminolog i forenzičar uradio za našu zemlju i narod. Poštovaoci njegovog dela, između ostalog, organizovaće za vikend i zajednički izlet do Cera, pod nazivom „Putevima Arčibalda Rajsa“.

U avgustu, 1914. godine Prnjavor je izgubio više od polovine stanovnika. U Osnovnoj školi, Milutinovića kući i na železničkoj stanici ubijeno je oko 700 civila.

Prnjavor je jedino selo u Srbiji koje je zbog žrtava i hrabrosti dobilo Karađorđevu zvezdu i dr Arčibalda Rajsa proglasilo za počasnog građanina.

Istoričar Svetlana Milunović kaže da je austrougarska vojska kršila sve odredbe Haške konvencije i sva vojna pravila čineći velike zločine ne samo nad vojskom, već i nad civilnim stanovništvom i da su počinjena velika materijalna razaranja.

Borac za prava i pravdu

„Srpska Vlada je ukazivala na to, međutim, Srbiji niko u to vreme nije verovao i onda je u Srbiju, na poziv srpske vlade došao Rudolf Arčibald Rajs, istaknuti kriminolog i pre svega borac za ljudska prava i za pravdu“, rekla je Milunovićeva.

Fotografisao je, zapisivao i istinu poslao u svet. Između ostalog, istraživao je i grobnicu u porti šabačke crkve u kojoj su tri dana pre ubistva, po najvećoj vrućini, bez hrane i pića, bili zatvoreni starci, žene i deca.

„On je došao u Šabac i posle neviđenog zločina otkopao jednu veliku grobnicu, deset puta tri i po. U njoj je bilo 150 žrtava, on je to otkopao i o tome obavestio svet. To je nekako okrenulo javno mnjenje Evrope. Najviše je uradio za srpski narod, u najtežim danima, napisao je jedno veliko delo koje je ‘Glas crkve‘ i fondacija ‘Dr Rajs‘ štampalo u tiražu od 50.000 primeraka i sve smo to besplatno podelili“, istakao je Dr Ljubomir Ranković iz Izdavačke ustanove „Glas crkve“.

„Junak pravde, istine i prava“ koji je sa srpskom vojskom prešao Albaniju i Solunski front u gradu koji je u Velikom ratu izgubio oko 7.000 stanovnika, ima ulicu koja nosi njegove ime.

Spomenik dr Arčibaldu Rajsu uskoro bi trebalo da bude postavljen i u porti šabačke crkve.

Izvor: RTS