MediaSfera
Na današnji dan, 1. juna 1198. godine vizantijski car Aleksije III Anđeo odobrio srpskom velikom županu Stefanu Nemanji i njegovom sinu monahu Savi da na ruševinama Hilandariona podignu novi manastir Svete Gore, srpski manastir Hilandar.
Njih dvojica su rešili da osnuju srpski manastir na toj planini, za koju legenda kaže da je vrt Bogorodice u koji nije dozvoljen pristup drugim ženama, i ta tradicija se poštuje više od osam vekova. U hijerarhiji Svete gore Hilandar je na 4. mestu po značaju.
Stefan Nemanja, monaško Simeon, i Rastko, monaško Sava, su namerili da opusteli vizantijski manastir Helandarion iz 11. veka, koji se nalazio dalje od obale, pretvore u utočište srpskih monaha. Manastir Hilandar je izgradio grčki monah-svetogorac, Georgije Hilandario. Delovi tog najstarijeg Hilandara postoje i danas na jugozapadnoj strani, a to su pirg Svetog Đorđa i spoljni odbrambeni zidovi prema jugu i zapadu.
sv. Sava i sv. Simeon, ktitori manastira Hilandar
Zarad ispunjenja ove zamisli, monah Sava se uputio u Carigrad, po odobrenje vizantijskog cara Aleksija III Anđela a ubrzo je i uprava Svete gore molila cara da u pun posed srpskim monasima da opustošeni Hilandar. Car je prihvatio molbe i odredio da manastir uživa potpunu slobodu i da nije potčinjen nijednom od okolnih manastirskih uprava, odnosno da se daruje da “Srbima bude na večni poklon“.
U međuvremenu, Sava je od vizantijskog cara izdejstvovao novu povelju, u kojoj se Hilandar potpuno izjednačava sa ostalim manastirima na Svetoj gori, i daje manastiru jedan metoh, razrušeni manastir Zig u unutrašnjosti Halkidikija.
Simeon i Sava su brzo obnovili Hilandar i posvetili ga Vavedenju Presvete Bogorodice i on od početka 13. veka postaje intelektualni i religijski centar srpskog naroda. Nemanja je umro u Hilandaru 1200. godine i sahranjen je severoistično od glavnog hrama, a prema predanju, iz njegovog groba raste „čudesna loza“ koja uvek rađa plod.
Hilandar je prvi manastir na koji se nailazi kada se sa kopna, iz Makedonije, ide na Svetu goru. Smešten je u šumovitoj udolini kraj Hilandarskog potoka koji nikada nije presušivao. Sa tri strane okružen je šumom, dok je sa severne otvoreniji i udolinom povezan sa more. Okolna brda obrasla su raznovrsnom sitnom i krupnom šumom, a posebno se ističu čempresi kako oko samog manastira tako i u dolini koja ga povezuje sa morem. U blizini se prostiru vinogradi, maslinjaci kao i nasadi limuna i pomorandži.
Hilandar, posmatran spolja, izgleda kao srednjovekovno utvrđenje, pošto je okružen bedemima visine i do 30 metar, a spoljni zidovi su dugački 140 metara. Današnju glavnu manastirsku crkvu “Vavedenja Bogorodice” sagradio je početkom 14. veka kralj Milutin, na temeljima prvobitne crkve koju su podigli Nemanja i Sava. Pored nje, u Hilandaru se nalazi još 12 manjih crkava i kapela sa živopisima iz raznih vremena. Saborna crkva manastira Hilandara sa dvanaest paraklisa simbolično predstavlјa Gospoda Isusa Hrista sa dvanaest apostola.
Trpezarija manastira Hilandar
Među njegovim zidinama 1348. godine više od četiri meseca živeo je car Stefan Dušan. Krajem XVII veka, manastir dospeva u teško stanje, ali biva obnovlјen zahvalјujući blagovernom venecijanskom trgovcu, potonjem monahu Nikanoru, i darovima Bugara.
U hramu se čuva čudotvorna ikona Majke Božije Trojeručica, koja se od VII do XIII veka nalazila u palestinskoj lavri svetog Save Osvećenog u keliji svetog Jovana Damaskina.
Trojeručica je zajedno sa čudotvornom ikonom Mlekopitatelјnicom i pastirskim štapom svetog Save Osvećenog bila darovana arhiepiskopu srpskom svetom Savi. Čuvaju se takođe i čudotvorne ikone Akatistna i Popska. U Sabornoj crkvi s desne strane klirosa nalazi se kivot u kome je počivalo netruležno telo svetog Simeona, kasnije preneto u Srbiju. Iz te grobnice izrasla je na spolјašnjoj strani hrama vinova loza, čiji plodovi imaju iscelјujuća svojstva, naročito za neplodne supružnike.
Bogorodica Trojeručica
Od manastirskih svetinja čuvaju se još i delići životvornog Krsta Gospodnjeg, trnovog venca, krvi, trske i ubrusa Hristovih, komadić smirne koji su darovali mudraci Hristu i delovi moštiju svetitelјa: Evtihija patrijarha carigradskog, prepodobnog Simeona Stolpnika, Georgija Bogoslova; mučenika Evstatija, Marine, patrijarha Nikifora, svetog Pantelejmona; proroka Isaije, Jovana Preteče i drugih.
Hilandar predstavlja jedno od nazjnačajnijih središta srpske kulture i duhovnosti. Kroz vekove, relativno zaštićen od napada i pljačkanja, bio je pošteđen sudbine koja je zadesila skoro sve druge srpske manastire.
U Hilandaru je očuvana najbogatija kolekcija originalnih starih rukopisa, oko 500 ikona izrađenih od 12. do 19. veka i brojne freske, tako da on danas predstavlja najznačajniju riznicu srpske srednjovekovne kulture. U manastirskoj biblioteci je veliki broj rukopisa i minijatura iz 13. veka, kao i bogata zbirka srpskih povelja. Tu se čuva i Karejski tipik, koji je Sava napisao 1199. godine, i koji sa njegovim potpisom i pečatom predstavlja najstariji dokument u manstiru.
Hilandarska riznica: Krst sa česticama Časnog krsta
U zoru 04. marta 2004. u katastrofalnom požaru stradao je ogroman deo manastirskog kompleksa. Izgoreo je konak iz 1814. , beli konak iz 17. veka gostoprimnica i igumenariji. Stradala su i četiri hilandarska paraklisa. Požar je sa jedne strane stigao do trpezarije kralјa Milutina, a na drugoj strani je zaustavlјen uz zidine pirga svetog Save. U toku je veliki poduhvat rekonstrukcije stradalog dela manastira.
U novijoj istoriji manastir je značajno stradao 2004. godine u požaru, a u toku je obnova oštećenih građevina. Manastir se od 1988. godine, zajedno sa ostalih 19 svetogorskih manastira, nalazi na listi svetske baštine organizacije UNESCO u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Planina Atos.
Kako stići u Hilandar
U Hilandar pravoslavni vernici, najčešće, odlaze preko pokloničkih agencija. Putu prethodi duhovna priprema.
Ali, na Svetu goru možete stići i sami. U tom slučaju da bi ušli na teritoriju Svete gore, države pravoslavnih monaha, pored pasoša potrebna je posebno odobrenje. Prvi kontakt potencijalnog gosta sa manastirom je putem mejla. Uporuci se napišu osnovni podaci, a zatim usledi uzvratni poziv sa Svete gore. Poziv je kratak. Počinje davanjem blagoslova za nameru da se manastir poseti. Monaški glas daje uputstva o dolasku, pre svega o dobijanju atoske vize, odnosno odobrenja.
Svakog dana iz Uranopolisa polazi brod za Dafni, glavnu luku Svete gore. Po redu vožnje u 10 časova. Neki liče na gusarske brodove, imaju i jedra, ali se pokreću motorno. To su turistički brodovi za razgledanje. Oni ne smeju da se približe obali Atosa na bliže od 500 metara. Tura traje oko dva sata. Brodići stižu do kraja Trećeg prsta, gde se okreću i vraćaju u Uranopolis. Dvogledima se „približavaju” manastiri koji se nalaze na obali mora, mada se i golim okom vide jasne konture zdanja.
Hilandarski pristan, na ovoj strani poluostrva, zove se Jovanjica. Plovidba traje 45 minuta. Na znak brodskog zvona treba se spremiti za brz izlazak. Brod produžava i ko ne siđe na vreme krenuo je u potpunu neizvesnost. Otići će do nekog drugog manastira, i teško će zemljanim putevima stići do Hilandara, koji je u brdima.
Može se stići do Hilandara i kopnom, peške, ili iz luke sa zapadne strane poluostrva, Jerisosa. Pravac će odrediti monah zadužen za goste. Bez poziva se u Hilandar ne ide. Bez poziva iz manastira i poziva u sebi. Oni koji su bili kažu da je ovaj dvoglas potreban da bi se Hilandar doživeo na pravi način.
Izvor: Wikipedia, Politika, Sveta Gora, Serbia.com
Dodaj komentar