MediaSfera
Deveti novembar je sudbonosni datum u nemačkoj istoriji.
Devetog novembra 1918, pre tačno jednog veka, proglašena je prva nemačka demokratska republika. Kancelar Rajha Maks fon Baden proglašava abdikaciju cara Vilhelma Drugog i poverava prvu demokratsku i republikansku vladu Nemačke Fridrihu Ebertu, socijaldemokrati.
Filip Šajdeman, takođe socijaldemokrata, sa prozora Rajhstaga pozdravlja Nemačku republiku: “Stara i trula monarhija je poražena! Živela nova Nemačka republika!” Samo nekoliko sati kasnije, istog dana, Karl Libkneht, vođa levih revolucionara organizovanih u Spartakističku ligu, sa prozora Berlinskog gradskog dvorca će proglasiti slobodnu Socijalističku republiku Nemačke. Pokušaj socijalističke revolucije vrlo brzo je propao, a Karla Libknehta i Rozu Luksemburg ubili su švadroni monarhističkih domoljubaca, najavljujući tamna vremena nacionalsocijalizma.
Istog datuma 1923. dogodio se puč u Minhenu, kada je Adolf Hitler sa svojom nacističkom strankom neuspešno pokušao da izvrši državni udar poznat kao „Pivnički puč“
Kristalna noć – početak Holokausta
Petnaest godina kasnije u noći 9. novembra 1938. (uključujući rane časove sledećeg dana) širom Nemačke desila se Kistalna noć (nem. Kristallnacht), poznata i po nazivu Carska kristalna moć (nem. Reichskristallnacht, ili Pogromnacht, noć pogroma). Pogrom je bio usmeren protiv jevrejskih građana širom zemlјe, i za mnoge posmatrače je bio prva naznaka onoga šta danas nazivamo Holokaustom.
Jelena Volić Helbuš u “Novom magazinu” podseća da je“Kristalna noć je početak Holokausta. Ona je bila proglas državne ideologije nove Nemačke. Vlada Trećeg Rajha je 28. oktobra 1938. počela readmisiju 18.000 Jevreja sa poljskim državljanstvom. Poljska je u procesu readmisije zatvorila granice, tako da se oko 8.000 ljudi našlo na ničijoj zemlji, na kiši i hladnoći. Heršel Grinšpan, sedamnaestogodišnji Jevrejin koji je živeo u Parizu i čiji su se roditelji nalazili među ovih 8.000, u aktu očaja izvršio je atentat na sekretara nemačke ambasade u Parizu Ernsta fon Rata. Ubistvo Ernsta fon Rata iskoristio je ministar za propagandu Gebels da pozove na osvetničke pogrome 9. novembra 1938. Te noći je spaljeno 1.400 sinagoga, 400 Jevreja je ubijeno, a 30.000 je odvedeno u koncentracione logore Dahau, Zaksenhauzen i Buhenvald. Sugrađani Nemci ispratili su Kristalnu noć bez protesta. Sa novembarskim pogromima 1938. započela je nova faza nacionalsocijalističke politike prema Jevrejima koja je forsirala pre svega “arizaciju” jevrejske imovine, iseljavanje Jevreja (10.000 jevrejske dece primila je Velika Britanija posle Kristalne noći), kao i “koncentraciju” onih koji su ostali u tzv. “getoe bez zidova”. U gradovima su Jevreji prisilno iseljavani i koncentrisani u “jevrejske kuće”. Krvavi pir Holokausta mogao je da počne.
Kristalna noć je sublimacija mogućeg strašnog. U njoj je sjedinjeno više faktora koji do danas imaju svoje značenje. To je zločin koji se odvijao u građanski uređenom društvu, nezavisno od ratnih događanja i vojnih dejstava. Tom zločinu su svi svedočili i time ga potvrdili kao društveni razvojni cilj. Taj zločin je počinjen najsavremenijim tehničkim sredstvima: planirano uništenje koje nije imalo za metu samo uništenje života već i uništenje ljudskog dostojanstva propisanih i definisanih grupa. Više nego ikada pre se u jednom civilizovanom, pravno uređenom društvu godinama odvijalo zakonski strukturirano masovno ubijanje, fizičko i duhovno uništavanje. Koreni i izvorišta ovakvog zločina ne daju se svesti samo na istorijski kontekst jednog vremenskog prostora niti ta izvorišta nestaju promenom međunarodnih i društvenih okolnosti. Ona su deo ljudskog bića i kao takvi moraju biti analizirani i debatovani.”
Tri decenije od pada Berlinskog zida
Istog datuma 1989. pao je Berlinski zid, označivši kraj hladnog rata.
Gvozdena zavesa, kako su nazivali ovaj granični zid, delila je Berlin na dva dela. Jedan je pripadao Istočnoj Nemačkoj tj. Demokratskoj Republici Nemačkoj, a drugi, zapadni Saveznoj Republici Nemačkoj.
Ovakva situacija nastala je nakon podele Nemačke između SAD, Francuske, Velike Britanije i SSSR-a posle Drugog svetskog rata. Istok je kontrolisao SSSR, dok je ostalim zemljama pripao zapadni deo. Tako je u Demokratskoj Republici Nemačkoj zavladao sistem poput onog u Sovjetskom Savezu.
U želji za slobodnom, boljim obrazovanjem, izborom muzike, građani Istočne Nemačke masovno su prelazili na zapad. Iz tog razloga, predsednik Državnog saveta Demokratske Republike Nemačke, Valter Ulbriht, predložio je izgradnju zida, a vođa SSSR-a Nikita Hruščov podržao je u ideju.
Najpre je podignuta žičana ograda, a kasnije je podignut zid dugačak 155 kilometara.Tako su se porodice, preko noći te 1961. godine našle u dve države. Građani Istočne Nemačke zaposleni u Saveznoj Republici Nemačkoj u tom trenutku ostali su bez posla. Od tog trenutka, većina stanovnika istoka, imala je samo jednu misao- kako da pređe na zapad?
Postojalo je nekoliko zvaničnih putnih prelaza, a zanimljivo je da su imena započinjala prvim slovima abecede: „Alfa“, „Bravo“… Najpoznatiji bio je tzv. „Ček point Čarli“, koji je i danas simbolično obeležen. Tu „stražare“ glumci obučeni kao američki vojnici. Taj prelaz je bio namenjen diplomatama, savezničkim vojnim snagama i strancima.
U pokušaju da pređu na drugu stranu, život je izgubilo preko 100 ljudi. Porodice koje su ostale u Demokratskoj republici Nemačkoj nestrpljivo su čekale pakete od rođaka „s one strane zida“. Najviše su se očekivali kafa i čokolade, ali je bilo i voća, brašna…
Mnogi su svoj put ka zapadu pokušali da pronađu preko Slovačke ili Mađarske, čak i Jugoslavije te su mnogi za novac prevozili ljude preko ovih zemalja. Do istorijskog trenutka došlo je – greškom
Tadašnja vlada Demokratske Republike Nemačke održala konferenciju za novinare na kojoj je, nakon dugotrajnih demonstracija širom zemlje, bio objavljen novi zakon o putovanju građana. Prema novom zakonu, njemu je trebalo da bude dozvoljeno da se putuje na Zapad.
Usled nepripremljenosti, nadležni ministar je na pitanje novinara kada zakon stupa na snagu rekao: Od sada.
Nakon objavljivanja ove informacije na televiziji, hiljade ljudi stajalo je pored zida i čekalo trenutak da krene ka zapadnom delu.
Ti trenuci ispisali su stranice moderne istorije.
Savezna Republička Nemačka i Demokratska Republika Nemačka konačno su se ujedinile za manje od godinu dana od pada Berlinskog zida, 3. oktobra 1990. godine
Izvor: Wikipedia, Novi magazin, B92
Dodaj komentar