Nova studija Vladimira Petrovića: Etničko čišćenje kroz istoriju

MediaSfera

Nova istoriografska studija Vladimira Petrovića Etničko čišćenje objavljena je nedavno u izdanju Arhipelaga i Instituta za savremenu istoriju. U središtvu ove studije nalazi se geneza konceota etničkog čišćenja u istorijskim razmerama od antike do moderne, od verskih do revolucionarnih tokova, od biopolitike do etnopolitike.




Uprkos uvreženom mišljenju, pojam „etničko čišćenje“ nije nastao tokom ratnog raspleta jugoslovenske krize. Nasilno uklanjanje protivnika i čitavih manjinskih zajednica naziva se čišćenjem od biblijskih vremena, a ova studija raspliće verske, klasne i rasne aspekte te opasne metafore.

Oslonjen na složenu predistoriju, koncept čišćenja se postepeno etnicizira krajem 19. veka u naučnim krugovima, da bi u međuratnom periodu prerastao u političke projekte „etnički čistog“ prostora i „etničkog čišćenja“ stanovništva. Oni su pretvoreni u praksu izbijanjem novog globalnog sukoba. Uporedo sa svim ovim promenama razvijao se i sam pojam. Njegove osnove su nastale u vodećim svetskim jezicima, a u razvijenoj formi se pojavio na Balkanu tokom Drugog svetskog rata.

Potisnut u posleratnom periodu, takav etnopolitički žargon se ponovo razobručio tokom jugoslovenske krize, dok je praksa ostala do danas neprekinuta širom sveta.

– Ovo je knjiga o jednoj od najopasnijih reči na svetu. Čišćenje. Iza njene neupadljive fasade kriju se svakovrsni oblici teškog nasilja, počinjenog u ime vere, klase, rase ili nacije. Istorijskom razvoju ovih progona i njihovim jezičkim metamorfozama sam se posvetio tragajući za genezom sintagme „etničko čišćenje“ – kaže Vladimir Petrović na početku svoje knjige. Autor naglašava da je „interesantno da se o genezi ovog izraza nedovoljno zna“.

Istoričar Vladimir Petrović (1979) diplomirao je i magistrirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu, dok je masterirao i doktorirao na Centralnoevropskom univerzitetu u Budimpešti, a postdoktorske studije završio na NIOD Institutu za rat, holokaust i genocid u Amsterdamu. Predavao je na Centralnoevropskom i Bostonskom univerzitetu, a zaposlen je u Institutu za savremenu istoriju. Objavio je studije Jugoslavija stupa na Bliski istok (2006) i Titova lična diplomatija (2010). Autor je šezde­setak naučnih radova na srpskom i engleskom jeziku, u kojima se bavi istorijom međunarodnih odnosa socijalističke Jugoslavije i krahom te države, o kojem je kopriredio osmotomnu zbirku dokumenata. Istražuje zločine počinjene tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije, kao i pokušaje da se oni procesuiraju. Presekom između prava i istorije bavi se i njegova knjiga The Emergence of Historical Forensic Expertise: Clio takes the Stand (2016). Petrović je viši istraživač na Školi globalnih studija Frederik Pardi Bostonskog univerziteta i saradnik Dejvis centra za evroazijske studije na Harvardu, kao i viši naučni saradnik Instituta za savremenu istoriju u Beo­gradu.