MediaSfera
Fotografije: Wikipedia
Skupština samoproglašenog Kosova usvojila je danas Zakon o glavnom gradu Kosova – Prištini, i istovremeno proglasila Prizren istorijskim glavnim gradom.
Prizren je grad na jugu Metohije, u podnožju Šar planine, kroz koji teče reka Prizrenska Bistrica. Prvi put se pominje u povelјi vizantijskog cara Vasilija II i to kao Prizdrijana.
Od oko 1214., u vreme Stefana Prvovenčanog, grad pripada srpskoj srednjevekovnoj državi i postaje privredno i duhovno središte. U doba kralјa Milutina, Prizren (Prizrѣnь) je postao najznačajnije trgovačko mesto u Srbiji. Grad na Bistrici ekonomski jača naročito u vreme kralјa Milutina, cara Dušana i cara Uroša U to vreme Prizren kuje i svoj novac. Tada nastaju spomenici srpske srednjovekovne baštine- manastir Sveti Arhangeli, zadužbina srpskog cara Dušana posvećena arhangelima Mihailu i Gavrilu i crkva Bogorodice Ljeviške .
Bogorodica Ljeviška
Povremeno je Prizren bio i prestonica careva Dušana i Uroša. Na dvorcu ovih careva izdate su i sačuvane njihove povelјe u Prizrene i na Ribniku koje predstavlјaju svedočanstvo o boravku srpskih vladara u 14. veku. Putopisci tog vremena, Prizren često nazivaju carski grad .
Grad tada naselјavaju trgovci iz Dubrovnika i Kotora, u dane velikih verskih praznika, počinju da se organizuju sajmovi- panađuri. Srednjovekovno stanovništvo Prizrena bilo raznoliko. Nјega su činili: Srbi, Dubrovčani, Kotorani, Mlečani, Grci, Vlasi, Arbanasi…
Gradom je upravlјao kefalija koji je po pravilu bio Srbin, a trgom je upravlјao knez koji je bio iz nekog od primorskih gradova.
Za vreme Turaka, grad na obali Bistrice dobija novi izgled, prave se čaršije, mahale i islamske građavine. Ovaj period odlikuje i uništavanje srpskih srednjovekovnih crkava i njihovo pretvaranja u džamije. Tako je crkva Bogorodice Ljeviške pretvorena u džamiju a na delovima ruševina manastira Svetih Arhangela sagrađena je Sinan pašina džamija. Crkva Bogorodice Ljeviške je posle oslobođenja, kada je Prizren vraćen pod srpsku vlast, restaurisana.
Manastir Svetih Arhangela
Posle balkanskih ratova Prizren ponovo ulazi u sastav Srbije. U jesen 1915. godiner, pri povlačenju srpske vojske, u Prizrenu kralј Petar po poslednji put prima članove srpske vlade i tu se donosi odluka o povlačenju srpske vojske preko Albanije. Tokom Prvog svetskog rata kruna kralja Petra I čuvana je u Prizrenu, zakopana ispod zgrade Bogoslovije, tri godine. Prizren i njegova okolina bili su pod bugarskom okupacijom sve do oslobađanja 1918. godine.
„Vi ste me gospodo, naterali da iznesem glavu sa srpske zemlјe i krenuli u izgnanstvo, što mi je najteže u životu. Pristao sam na to samo zato da bi sa narodom i vojskom podelio natežu patnju. Ali neću i krunu da nosim u rancu kao konzervu. Neka je u Prizrenu, gradu naše najveće slave, a sada najveće nesreće…“, rekao je stari kralj pred povlačenje.
Prizrenski grad – Kaljaja
Po oslobađanju 1918.godine, Prizren postaje sedište okruga i njemu se obrazuju Okružni sud. Posle Drugog svetskog rata, po oslobađanju Prizrena 17. novembra 1944. godine, on postaje središte autonomne oblasti Kosovo i Metohija, koje će kasnije biti premešteno u Prištinu. Tada dolazi do svestranog razvoja Prizrena. Razvijaju se privreda, prosveta, kultura, zdravstvo, saobraćajnice, ali nažalost, a to je praćeno velikim porastom broja stanovnika, velikim priraštajem i doselјavanjem u korist Albanaca. U ovom periodu dešavaju se i velika iselјavanja Srba i Turaka.
Srpsla četvrt u starom delu Prizrena
Posle bombardovanja Jugoslavije i ulaska NATO snaga na Kosovo i Metohiju dolazi do velikog proterivanja nealbanskog stanovništva, uglavnom, Srba i Roma kao i rušenja i palјenja njihovih kuća, verskih objekata i sakralnih spomenika.
U neredima koji su izbili tokom marta 2004. godine dolazi do uništavanja crkava važnih istorijskih spomenika srpske pravoslavne baštine od strane Albanaca. U tim neredima stradli su manastirski kompleks Sveti Arhangeli, saborna crkva u Prizrenu kao i crkva Bogorodice Ljeviške. Do 1999. godine živelo je 12.000 Srba u Prizrenu, da bi ih, do 2010. godine, nažalost, ostalo desetak.
Izvor: Novosti, Wikipedia, Opakan
Dodaj komentar