Piše: Marija Vuruna, istoričar umetnosti
Fotografije: Jelena Tupenarac
Galerija Lazar Vozarević je iskoristila „Novembarske dane“, mesec kulture u Sremskoj Mitrovici, da ponovo predstavi svoju najvredniju kolekciju i podseti ljubitelje umetnosti na dela Lazara Vozarevića. Dve godine su dela putovala po Srbiji. Preko dvadeset gradova, hiljade kilometara i posetilaca oduševljeno su prihvatili naš legat i bogatu zaostavštinu Vozarevića.
U međuvremenu i novi, stari, dom najbrojnije kolekcije slika i crteža Lazara Vozarevića je takođe dobio svoje novo ruho. Galerija je kompletno rekonstruisana i opremljena savremenim audio, vizuelnim i bezbednosnim sistemom i sve to je bio odličan povod, za umetnosti željne posetioce, da požele, ponovo, dobrodošlicu kompletno restauriranoj stalnoj postavci.
Na izložbi su zastupljeni radovi iz svih perioda stvaralaštva Vozarevića, od samih Početaka i vidljivog lutanja u stilovima autora do enformela i post enformela. Kroz šezdeset radova posetioci mogu da se upoznaju sa jedinstvenim slikarskim jezikom ovog umetnika, posvedoče njegovoj genijalnosti i alhemijskim težnjama. Savremen umetnički izraz,vizantijsko zlatno, kubističke linije, posmatrača uvlače u svet mašte i fikcije. Između religije i umetnosti, mitski znak, ornament sa starih manastirskih vrata, položen na zlatnu ili crnu pozadinu ispunjava njegova platna-ikone, ikone koja je u njegovom slikarstvu dobila novo, moderno značenje i koju ljubitelji njegove umetnosti na ovoj izložbi mogu da posmatraju kroz estetsku i umetničku prizmu. Pietama, Bogorodici, Raspeću, davao je dublji smisao, neobjašnjen i ostavljen publici da ga pronađe.
Umetnik, naučnik, alhemičar
Lazar Vozarević je jedan od najistaknutijih predstavnika srpskog slikarstva XX veka. Vrlo intrigantna ličnost za to vreme. Umetnik, naučnik, alhemičar. Rođen je 15. jula 1925.godine u Ležimiru. Prva saznanja iz slikarstva stekao je u Školi za primenjene umetnosti u Beogradu, a Akademiju likovnih umetnosti u Beogradu, na kojoj je kasnije bio i docent, je završio 1948.godine u klasi prof. Mila Milunovića.
Bio je član grupe “Jedanaestorica “ i “Decembarske grupe”. Preminuo je 29.marta 1968.godine u Beogradu u 43.godini života. Njegova dela danas se nalaze u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, Umjetničkoj galeriji na Cetinju, Umjetničkoj galeriji u Sarajevu, Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, Galeriji poklon zbirke Rajka Mamuzića u Novom Sadu, Pinakoteci u Bariju, kao i u privatnim kolekcijama sa prostora nekadašnje Jugoslavije, ali i stranim zbirkama u Americi ( David Rockefeller, Gene Sklar, Paul Flockerman), Italiji ( Guido Trevisan), Francuskoj (Phili-ppe Baudet). Monumentalno-dekorativni mozaici Vozarevića izvedeni su u hotelu “Metropol” u Beogradu, u Vojnotehničkom institutu u Beogradu i u Domu omladine, takođe u Beogradu.
Glavna odlika njegovog stila je fuzija motiva i slikarskih pravaca koji su ga fascinirali: grčke, kritske umetnosti na samom početku, kubizma, Pikasovih slika najviše i vizantijske umetnosti koja je magična esencija njegovog slikarskog pečata. Ova kohezija donela je novi originalni stil. Vozarević u svojoj biti nije napuštao tradiciju, nego je apsorbujući druge uticaje stvorio novu umetnost i ostavio dokaz svoje genijalnosti.
Najbrojnija zbirka
Galerija “Lazar Vozarević” u Sremskoj Mitrovici, osnovana je i počela sa radom 1973. godine, izložbom slika i crteža Lazara Vozarevića. Osnovno galerijsko jezgro čini njen memorijalni deo, originalne slike, crteži, fotografije i dokumenta Lazara Vozarevića. Drugi deo u strukturi Galerije je namenjen za promociju i afirmaciju savremene umetnosti. Galerija danas nije samo statični, memorijalni centar, već multifunkcionalni prostor i jezgro oko kojeg se razvija dinamičan umetnički život Grada.
Za 45 godina rada čitava plejada značajnih umetnika i likovnih kritičara prošla je ovim hodnicima i ispisala istoriju ustanove. Moderan izgled i opremljenost prostora omogućuje jedan nov umetnički koncept. Pored promocije najbrojnije zbirke dela Lazara Vozarevića, koja je jedan od najskupljih umetničkih, zašto ne i turističkih brendova Mitrovice u ostalim prostorijama Galerije svakog meseca predstavljaju se izložbe kako eminentnih savremenih umetnika, tako i dela autora koji su obeležili istoriju umetnosti naše zemlje, koncerti, književne večeri, filmske projekcije.
Galerija Lazar Vozarević je vlasnik najbrojnije kolekcije dela Vozarevića. U svom fondu ima 59 slika i 21 crtež. Slike su opštinske vlasti odkupile od porodice, kako bi se formirala Galerija.
Vraćanje starog sjaja slikama
Restauracija i konzervacija slika je počela 2012. godine. U nekoliko faza do 2016. su sve slike bile osvežene, oštećeni delovi zamenjeni i vraćen stari sjaj.
Kako je Vozarević eksperimentisao na svojim slikama i koristio dosta ne slikarskih materijala, tapetarskih pulija, metala, peska, lepkova, pred konzervatorima Centralnog instituta za konzervaciju iz Beograda nije bio ni malo lak posao. Zub vremena ali i loši uslovi u kojima su slike godinama bile, doprineli su propadanju određenih delova slika. Najviše su bile oštećene slike rađene pulijama i zlatnom bojom, koja je potpuno izgubila svoj sjaj, a patina vremena joj nije donela nove, lepe tonove.
Prvi korak u restauraciji je dokumentovanje svih detalja vezanih za delo, vreme nastanka, okolnosti, mesto, put koji je slika prešla, kako je čuvana i izlagana. Zatim fotografisanje svih golim okom vidljivih oštećenja. Na prvi pogled jednostavan proces, ali vrlo važan zbog prirode oštećenja i rada na zameni oštećenih delova. Optička mikroskopija, uv svetla i brojne druge pomoćne alatke daju tačan uvid u sastav, materiju i poreklo oštećenog dela.
Dobar deo istraživanja rađen je na Rudarsko-geološkom fakultetu i Fakultetu za fiziku u Beogradu. Oštećene pulije su zamenjene kompatibilnim materijalom, odnosno materijalom koji odgovara originalu. Konzerviranjem život dela je produžen, a restauracijom vraćena estetska vrednost. Ovo je prvi put da je na ovaj način posmatrano jedno Vozarevićevo delo i odlična je polazna tačka za neka buduća istraživanja dela i rada ovog umetnika.
Tri filma
Vremenom je ime ali i interesovanje šire publike za umetnost Lazara Vozarevića počelo da bledi, pa je Galerija čiji je zaveštani zadatak da radi na promociji i afirmaciji ovog slikara odlučila je da prilagodi i približi novoj, mladoj publici Vozarevićevu umetnost. U isto vreme o ovom istaknutom umetniku XX veka ima jako malo stručne, pisane literature, pa i sa te strane ovaj projekat ima dokumentarnu i arhivsku vrednost.
Film „U zavičaju posle smrti živeti“ je autobiografski i upoznaje publiku sa slikarom. Posebnu vrednost čini svedočenje Lazareve kćeri o životu uz ovog slikarskog genija. Film je sniman na lokalitetu Starog sajmišta gde je nekada bio atelje umetnika. Vozarevićevi citati i misli o životu i umetnosti dodatno su upotpunili film u režiji Igora Čolaka.
Drugi film „Restauracija jedne slike“ ima više arhivski karakter i sa primesom umetničkog objašnjava komplikovan proces restauracije uz stručne sagovornike i snimke same restauracije.
Radni naslov trećeg filma, koji je u montaži, je Lazar se vraća kući, i njegov cilj je da zaokruži celu priču oko ovog projekta. U njemu autor prati kolekciju na proputovanju kroz Srbiju, skuplja utiske ljudi iz drugih gradova do njenog konačnog povratka u matičnu kuću. Otvaranje izložbe i ponovno postavljanje dela na zid Galerije su krajnje sekvence ovog filma.
Dodaj komentar