Piše: Gordana Radisavljević – Jočić
Različiti kalendari i drugačija tradicija upućuju još jedan izazov globalizaciji. Srbi i Rusi imaju i julijansku, i crkvenu, a svet islamsku, kinesku, jevrejsku, iransku, koptsku, tajlandsku. U starokalendarskim pravoslavnim crkvama, kakva je i naša, koja se pridržava Julijanskog kalendara, danas počinje nova, liturgijska godina. U većini drugih pravoslavnih crkava počela je 1. septembra.
Crkveno računanje vremena
Prvi Vaselјenski Sabor opredelio je da godina crkvena počinje prvog septembra. Mesec septembar je bio kod Jevreja početak nove građanske godine (2 Mojs. 23,16), mesec zbiranja plodova i prinošenja žrtvi blagodarnosti Bogu U vreme ovoga praznovanja Gospod Isus je ušao u sinagogu u Nazaretu, otvorio knjigu proroka Isaije i pročitao reči: „Duh je Gospodnji na meni; za to me pomaza da javim evanđelјe siromasima; posla me da iscelim skrušene srcem; da propovedam zaroblјenima otpuštenje i slepima prozrenje; da ošustim potlačene; da oglasim godinu milosti Gospodnje“ (Lk. 4, 18-19; Is. 61, 1-2).
Još je ovaj mesec septembar znamenit u istoriji hrišćanstva što u njemu car Konstantin Veliki održa pobedu nad Maksencijem, neprijatelјem vere Hristove, a toj pobedi sledovaše sloboda hrišćanske veroispovesti u celoj rimskoj carevini. Dugo vremena je i građanska godina u hrišćanskom svetu računata kao i crkvena od prvog septembra; pa se je ona prenela na prvi januar najpre u zapadnoj Evropi, a potom i u Rusiji u vreme Petra Velikog, i u ostale pravoslavne zemlјe.
Vizatijsko ili crkveno vreme se računa “od postanka sveta” 1. septembra pre više od 7.514 godina. Ipak, tokom istorije hrišćani nisu bili jedinstvenosti po pitanju od kada treba računati početak godine. Najpre je to bio mart mesec, potom Vaskrs. Sveti Amvrosije Mediolanski kaže da godinu treba početi septembra meseca u slavu svetoga cara Konstantina, koji je izdejstvovao podebu nad paganima i proglasio versku slobodu na teritoriji celog rimskog carstva. U Vizantiji je još dugo bilo dvoumljenja. Prvi i šesti vaseljenski sabori smatraju da je dobro da se početak godine stavi u septembar, nalazeći za to biblijsko opravdanje. Naime, uoči jevrejske Nove godine, Isus Hristos, ušavši u sinagogu, oglasio je godinu milosti Gospodnje. Mesec septembar je kod jevreja bio početak nove građanske godine, mesec zbiranja plodova i prinošenja žrtava blagodarnosti Bogu.
Do vremena cara Dušana, kod nas je bilo dokumenata, u kojima godina počinje marta meseca. Rusi su sve do dekreta Petra Velikog iz 1699, kada su prešli na računanje vremena po hrišćanskoj eri, pozdravljali dolazak novog leta Gospodnjeg – svakog 1. septembra. Do danas pravoslavni vernici u Rusiji, Srbiji, Gruziji, Makedoniji, Crnoj Gori, Ukrajini, na Svetoj gori, kao i oni pod jurisdikcijom Jerusalimske patrijaršije, praznuju “staru”, ili “pravoslavnu” Novu godinu po julijanskom kalendaru 14. januara po državnom, gregorijanskom. U Srbiji, međutim, crkvena Nova godina slavi se 14. septembra (odnosno 1. septembra). Istoga dana, i ruski vernici obeležavaju staro “novoletije”. U većini drugih pravoslavnih crkava počela je 1. septembra po novom, odnosno 19. avgusta po starom, julijanskom kalendaru.
Blagoslov za “venac godine”
Togda dana se u hramovima moli Gospodu da blagoslovi “venac godine”, da sačuva pravoslavlje u miru, da tok godine protekne dobro, da gradove Bog sačuva nepovređene, da hristoljubivog vladara zemlje zaštiti i daruje mu pobedu nad protivnicima. Takođe se moli za pobedu nad krivoverstvom, za plodove zemaljske, zdrav vazduh, kišu sa nebesa, za izbavljenje od svih nevolja. Od današnjeg dana u našem narodu počinje setva, u nekim krajevima se nosi seme u crkvu da se osveti. Pojedine porodice slave krsnu slavu svetog Simeona Stolpnika.
14. septembra 1219 godine proglašena je autokefalnost Srpske pravoslavne crkve sa sedištem u manastiru Žiča, koju je kod vizantijskog cara Teodora I Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla I Haritopula izdejstvovao Sveti Sava. Obred hirotonije obavio je u Nikeji vaselјenski patrijarh Manojlo I Saranten (1216-1222). Time je u ličnosti Svetog Save I Srpskog (1219-1233) naša Crkva dobila svog prvog poglavara, a Srbi jednog od istinskih očeva nacije.
Na ovaj dan 1829. godine potpisan je Jedrenski mirovni ugovor kojim je okončan rusko-turski rat. Srbija je ovim ugovorom 1830 godine dobila hatišerif o samoupravi, a Grčka nezavisnost.
Prepodobni Simeon Stolpnik
U kalendaru Srpske pravoslavne crkve 14. septembar je označen je kao dan kada se obeležava spomen na Prepodobnog Simeona Stolpnika. U njegovom žitiju piše da je rodom iz Sirije, od roditelja seljaka. U 18. godini je pobegao od kuće i zamonašio se. Nakon velikih podviga, predao se do tada nepoznatom podvigu – da danonoćno stoji na stubu, u neprekidnoj molitvi. Stub mu je bio visok 6 lakata, pa 12, pa 22, pa 36 i konačno 40. Njegova majka Marta dva puta je dolazila da ga vidi, ali nije je primio. Pretrpeo je mnoge napasti od demona. Oko njegovog stuba počeo je da se okuplja narod, i bogati i ubogi, i carevi i robovi. Svima je pomagao. Nekome je vratio zdravlje, a nekoga izobličio zbog jeretičkog verovanja. Tako je caricu Evdokiju odvratio od Evtihijeve jeresi. Ovaj prvi hrišćanski stolpnik i veliki čudotvorac živeo je 103 godine i upokojio se 459. godine.
Dodaj komentar